Giếng Chăm cổ

Giếng cổ Champa Cù Lao Chàm là một công trình cổ có tuổi đời lên đến 200 năm và được xếp hạng là di tích quốc gia năm 2006. Nó cũng là giếng nước ngọt duy nhất cung cấp cho toàn bộ người địa phương trên đảo và là giếng cổ nhất được biết đến. Cùng TopZ khám phá giếng nước ngọt “thần kỳ” và là nguồn sống của người dân Cù Lao Chàm nhé!

Vị trí

Nằm trên địa phận của xóm Cấm, đảo Cù Lao Chàm, thuộc địa phận xã Tân Hiệp, thành phố Hội An. Gần đó là di tích tiền Sa Huỳnh Bãi Ông, cách giếng cổ 500m về phía Đông Bắc và di tích khảo cổ Bãi làng, cách giếng cổ 300m về phía Tây Nam. Giếng cổ cũng là một trong những di tích có giá trị còn sót lại trên đảo Cù Lao Chàm. Có thể xem là dấu tích mang đậm nét văn của hóa người Chăm Pa xưa đã sinh sống và cho xây dựng nên giếng cổ này.

Cấu trúc

Bằng kinh nghiệm của mình, họ đã tìm ra mạch nước ngọt giữa biển, đào đúng độ sâu và khơi thông nó. Đáng nói, mạch nước này luôn đầy quanh năm với nguồn nước ngọt dồi dào. Gạch được họ xếp chồng khít lên nhau mà không cần dùng vữa kết dính, tạo ra các kẽ hở để nước từ trong lòng đất chảy vào giếng thể hiện trình độ tay nghề cao.

Kỹ thuật xây dựng giếng là nguồn tư liệu quan trọng góp phần làm rõ thêm kỹ thuật xây dựng giếng Chăm ở Hội An cũng như sự kế thừa kinh nghiệm xây dựng giếng của cư dân Việt tại đảo.

Mặc dù chưa xác định được chính xác niên đại của giếng, song qua so sánh đối chiếu với các kiểu giếng Chăm (Giếng cổ Cù Lao Chàm) khác ở Hội An và vùng lân cận cũng như thông tin từ các nguồn tư liệu cổ thì các nhà chuyên môn cho rằng Giếng Xóm Cấm có thể đã được xây dựng cách đây khoảng trên 200 năm.

Giếng cổ Cù Lao Chàm mang đặc trưng của giếng Chăm Pa cổ. Với kiểu hình ống tròn, thành giếng hình tròn, nền giếng hình vuông. Ở mỗi góc có một chậu vuông và diện tích khuôn viên của Giếng là 15m2. Đường kính miệng giếng là khoảng 1,2m độ sâu từ miệng giếng đến đáy giếng khoảng 5m. 

Lòng giếng xây gạch tô vữa vôi, được xây theo kiểu “vành khăn”. Tuy nhiên, trải qua quá trình sử dụng hàng trăm năm, người dân nơi đây đã cải tạo lại nền giếng và xây thêm gạch vữa ximăng lên thành giếng nên đã phần nào làm biến đổi cấu trúc.

Giếng cổ Cù Lao Chàm và những điều đặc biệt

Có một điều thú vị rằng, dù chỉ cách bờ biển khoảng 100m nhưng giếng chưa bao giờ bị nhiễm mặn. Nước giếng có vị ngọt, trong mát là nguồn nước sinh hoạt chủ yếu của người dân trên đảo. Người địa phương còn cho rằng, giếng cổ rất có ý nghĩa đối với họ, vừa có giá trị lịch sử, văn hóa lại vừa là biểu tượng cho sức khỏe. 

Người dân tại thôn Bãi Làng cho biết Giếng Chăm cổ ở Xóm Cấm là nguồn cung cấp nước ngọt dồi dào cho người dân trong khu vực.

Điểm đặc biệt là nước của giếng này không bao giờ cạn, cho dù là vào mùa khô kiệt nhất. Những năm 70 của thế kỷ trước, Cù Lao Chàm xảy ra hạn nặng, kéo dài hàng tháng trời, đất trên đảo trắng xóa, nứt nẻ.

Con người, cỏ cây đều khô kiệt vì không có nước, chỉ duy nhất giếng Xóm Cấm là không bị cạn. Nhờ có nguồn nước kỳ diệu này mà cả trăm người sống sót trong sự khốc liệt của tự nhiên.

Từ đó, giếng trở thành linh hồn của cả làng chài này, tất thảy người dân trong làng khi có lễ lạt, thờ cúng đều ra giếng múc nước đem về làm lễ.

Người dân ở đây cho biết, họ cũng đã cố đào thêm ở những vị rí khác nhưng đều không thể tìm thấy mạch nước ngọt. Chính vì thế mà nguồn nước ngọt dồi dào của Suối cổ lại càng được người dân nơi dây cũng như khách tham quan trân trọng. Mỗi năm có hàng ngàn khách du lịch đến với Cù Lao Chàm đều ghé thăm giếng cổ và uống một ngụm nước mát lành nơi đây.